Trang trí nội thất là gì?

Ngành trang trí nội thất là bạn đồng hành thân thiết và cũng là trợ thủ đắc lực của ngành kiến trúc. Một công trình kiến trúc dù có quy mô hoành tráng, hình khối độc đáo và kiểu dáng hiện đại mà phần trang trí nội thất, thiết kế không gian sử dụng bên trong không tiện dụng, không hài hòa về mặt thẩm mỹ cũng sẽ trở thành một công trình tầm thường.

Bởi vậy, có thể nói nhà thiết kế nội thất là cánh tay nối dài trong việc hoàn thiện và thổi sự sống vào cho công trình của các kiến trúc sư. Cũng có thể ví như kiến trúc sư công trình sản sinh ra một cơ thể sống, còn các nhà thiết kế nội thất chăm chút trang điểm để cơ thể sống đó trở thành một con người đẹp đẽ và thích hợp.

Kiến trúc sư công trình và nhà thiết kế nội thất đều phải trang bị khá nhiều kiến thức giống nhau. Cả hai nghề nghiệp đều thuộc nhóm ngành nghệ thuật nên họ phải trang bị đầy đủ các kiến thức về mặt thẩm mỹ: tư duy về bố cục không gian, hình khối đường nét, phối hợp màu sắc...

Bên cạnh đó, cả hai nghề nghiệp đều đòi hỏi các kiến thức khoa học kỹ thuật như: các tiêu chuẩn quy phạm của ngành kiến trúc xây dựng, cấu tạo chi tiết kiến trúc, tính năng các loại vật liệu thông số kỹ thuật của trang thiết bị trong công trình... Họ cùng phối hợp với các kỹ sư phụ trách kỹ thuật công trình như điện, máy lạnh, cấp thoát nước, phòng cháy, thông tin liên lạc... để đảm bảo tác phẩm của mình đáp ứng mọi yêu cầu về mặt kỹ thuật xây dựng.

Ở nước ta, trước đây không có trường đào tạo chuyên ngành trang trí nội thất, vì vậy kiến trúc sư thường đảm nhận luôn công việc này. Từ năm 1990 đã có một số đơn vị thiết kế tập trung chuyên môn vào lĩnh vực trang trí nội thất và dần biến thành những công ty trang trí nội thất chuyên nghiệp. Tuy nhiên, lực lượng thiết kế chủ đạo của các công ty này phần lớn vẫn xuất phát từ nghề kiến trúc sư.

Hiện nay, với nhu cầu lớn của xã hội, một số trường đã đào tạo ngành học trang trí nội thất. Đây là điều kiện thuận lợi để những bạn trẻ mong muốn đi theo con đường của nhà thiết kế nội thất được đào tạo bài bản hơn. Tuy nhiên, ngay cả trên thế giới, sự đan xen công việc giữa kiến trúc sư và nhà thiết kế nội thất vẫn là một xu hướng phổ biến.

· Đặc thù riêng của trang trí nội thất

Về mặt kết cấu công trình, các nhà trang trí nội thất có thể “nhẹ gánh” hơn đôi chút so với kiến trúc sư công trình, vì họ không phải làm việc trực tiếp với các kỹ sư kết cấu - những người tính toán độ chịu lực và thiết kế kết cấu.

Tuy nhiên, các kiến thức về mặt kết cấu vẫn cần thiết cho các nhà thiết kế nội thất, vì nó giúp họ hiểu rõ hơn ý đồ của kiến trúc sư công trình, cũng như chủ động hơn trong việc tìm phương án tối ưu cho không gian nội thất của công trình.

Ngược lại, người thiết kế nội thất tìm hiểu sâu hơn về tâm sinh lý và nhu cầu của người sử dụng. Chẳng hạn với một căn hộ, anh ta phải nghiên cứu lối sống của từng cá nhân hay một gia đình để hoàn thiện công năng sử dụng nội thất mang tính đặc thù. Sở dĩ như vậy bởi họ phải quyết định đến từng chi tiết trang trí, màu sắc chất liệu, kích thước đồ đạc sử dụng... để tạo ra không gian nội thất mà khách hàng sẽ sống, sinh hoạt trong đó.

Có một câu nói thú vị “Hãy cho tôi xem ngôi nhà bạn ở, tôi sẽ nói bạn là người như thế nào”. Không gian kiến trúc mà bạn chọn để sống là một yếu tố để thể hiện tính cách cũng như sở thích của chủ nhân của nó.

Tuy nhiên, ở các nước phát triển, người ta có khuynh hướng tiêu chuẩn hóa thiết kế kiến trúc, đặc biệt trong lĩnh vực nhà ở, để có thể xây dựng hàng loạt công trình kiến trúc với chi phí thấp và thời gian xây dựng ngắn. Kết quả là ngày càng nhiều khu nhà ở hay chung cư áp dụng thiết kế điển hình và về mặt kiến trúc bên ngoài thì hoàn toàn giống nhau.

Vậy làm sao trông nhà ở mà đoán được tính cách của chủ nhân?

Đây chính là cơ hội để các nhà trang trí nội thất trổ tài. Bước vào một chung cư, bạn sẽ thấy cửa vào nhà nào cũng giống như nhà nào. Tuy nhiên, khi những cánh cửa mở ra và có bàn tay của nhà thiết kế nội thất, bạn sẽ bắt gặp sự phong phú muôn hình muôn vẻ. Cổ điển hay hiện đại sang trọng hay giản dị, mỗi không gian sống đều mang màu sắc, đặc thù riêng, phù hợp với đặc điểm giới, tuổi tác, nghề nghiệp, sở thích, phong cách, nhu cầu... của chủ nhân.

Chắc chắn một căn hộ cho gia đình bốn người gồm cha mẹ và hai con sẽ rất khác với căn hộ của một bạn trẻ sống một mình. Căn hộ của một người trầm lặng, sống hướng nội sẽ không thể có màu sắc sặc sỡ, nhiều đồ trang trí. Và hẳn cũng sẽ không có những đầu karaoke với hệ thống loa hiện đại hay phòng ăn nhiều ghế ngồi, vô số bát đĩa, cốc tách... sẵn sàng cho những bữa tiệc.

Một công trình trang trí nội thất không có tuổi thọ dài như công trình kiến trúc, bù lại các nhà trang trí nội thất có thể nhìn thấy tác phẩm mình ra đời nhanh hơn các kiến trúc sư công trình.

(Thường thì vài tháng, có khi chỉ cần vài tuần). Hiện nay, khi nền kinh tế nước ta đang phát triển mạnh, nhu cầu sống và sinh hoạt của con người ngày càng nâng cao, đòi hỏi về mặt trang trí nội thất cũng cần đổi mới liên tục.

Một công trình kiến trúc khách sạn có thể tồn tại vài chục năm, nhưng phần trang trí nội thất của khách sạn chỉ tồn tại khoảng chừng năm năm. Đối với nhà hàng hay các công trình vui chơi giải trí, mật độ thay đổi trang trí nội thất thậm chí còn nhanh hơn nếu họ luôn muốn là điểm hấp dẫn để lôi kéo khách hàng đến với mình.

Tuổi đời ngắn ngủi của các tác phẩm trang trí nội thất có thể tạo ra nỗi buồn, sự luyến tiếc đối với các nhà thiết kế (vì tác phẩm của mình không tồn tại lâu như công trình kiến trúc). Nhưng xét từ góc độ khác, đó cũng có niềm vui bởi các nhà thiết kế nội thất có nhiều cơ hội để “múa bút” hơn. Mỗi lần thay đổi thiết kế nội thất lại là một cơ hội để họ áp dụng vật liệu mới, trang thiết bị hiện đại hơn hay thậm chí một phong cách hoàn toàn mới.

· Không chỉ trong phạm vi kiến trúc

Bước vào thế kỷ XXI, trang trí nội thất không chỉ còn bó hẹp trong phạm vi kiến trúc. Mọi không gian có nhu cầu sinh động, đẹp đẽ, thoải mái đều có thể cần đến tài năng của các nhà trang trí nội thất. Đã có nhiều tàu du lịch được thiết kế các phòng ốc với đầy đủ phương tiện vui chơi sinh hoạt phục vụ cho các chuyến đi chơi thư giãn dài ngày trên biển. Ở lĩnh vực này thì kiến trúc sư công trình đành bó tay, nhưng các “khách sạn nổi” đó không thể thiếu được tài năng của các nhà trang trí nội thất nếu muốn tạo một không gian sinh hoạt giải trí thoải mái cho du khách.

Ở lĩnh vực giao thông đường sắt cũng vậy, dần dần các toa tàu hỏa cũ kỹ, bụi bặm, nóng bức sẽ biến mất, thay thế bằng các toa tàu tiện nghi, thoải mái được chăm chút bằng bàn tay của các nhà trang trí nội thất, phục vụ yêu cầu ngày càng cao và phong phú của con người.

CÁC YẾU TỐ CẤU THÀNH TRANG TRÍ NỘI THẤT

Một đầu bếp giỏi không thể tạo ra bữa tiệc thịnh soạn nếu không có đầy đủ các loại thực phẩm, gia vị...

Một kiến trúc sư công trình cũng có nhiều vật liệu khác nhau như gạch, cát, xi măng, kính... để có thể biến ý tưởng của mình thành công trình kiến trúc.

Vậy nhà thiết kế trang trí nội thất có các “vũ khí” gì trong tay để có thể biến một căn phòng trống rỗng thành một không gian nội thất xinh đẹp?

Chúng ta có thể thấy nhiều cửa hiệu trương bảng hiệu rất to: Cửa hàng trang trí nội thất và khi bước vào, bạn sẽ lạc trong mê cung bàn ghế giường tủ các loại. Bởi vậy mà không ít người nghĩ đơn giản rằng trang trí nội thất có nghĩa là mua bàn ghế về bày trong nhà. Tất nhiên quan niệm này hoàn toàn sai lầm.

Dù bàn ghế, giường tủ là một phần quan trọng để phục vụ công năng và đóng góp vào yếu tố thẩm mỹ của thiết kế nội thất, nhưng đó không phải là tất cả. Có rất nhiều “vũ khí” khác nhau được các nhà thiết kế nội thất sử dụng để tạo nên một trang trí nội thất hoàn chỉnh. “Kho tàng” ấy gồm các thành phần chủ yếu dưới đây:

· Thành phần cố định

Đây là những yếu tố mà nhà thiết kế nội thất thừa hưởng từ kiến trúc sư công trình. Tường, trần, sàn, cửa ra vào, cửa sổ là các yếu tố cơ bản, quyết định màu sắc chủ đạo và cảm quan thẩm mỹ nói chung của một không gian nội thất.

Hiện nay kiến trúc sư và nhà thiết kế nội thất đều có thể hợp tác thiết kế ngay từ giai đoạn thiết kế thi công. Điều này có nghĩa là nhà thiết kế nội thất không bị động mà chủ động trong phần việc của mình.

Khoảng hai mươi năm trước, khi kinh tế đất nước ta còn khó khăn, thường thì các tường hay trần chỉ được hoàn thiện bằng cách quét vôi với một vài màu sắc hết sức nghèo nàn. Đến nay, nhà thiết kế có trong tay vô số loại vật liệu hoàn thiện, màu sắc hoa văn vô cùng phong phú. Tùy vào ý tưởng sáng tạo và tài riêng của mình, nhà thiết kế sẽ lựa chọn vật liệu hoàn thiện và màu sắc cho các yếu tố này sao cho chúng phối hợp hài hòa với nhau để tạo nên một không gian nội thất ấn tượng và thẩm mỹ, làm nền cho các yếu tố trang trí khác.

· Trang thiết bị chức năng

Đây là những vật dụng phục vụ công năng của một không gian nội thất. Chẳng hạn phòng khách thì nhất định phải có bộ bàn ghế để tiếp khách, phòng ngủ không thể thiếu giường và tủ quần áo... Ngoài bàn ghế, các trang thiết bị khác như màn cửa, đèn chiếu sáng, thảm trải trên sàn, kệ sách, khăn trải bàn… vừa đảm nhận chức năng phục vụ nhu cầu sử dụng, vừa đóng góp vào thẩm mỹ chung cho không gian nội thất.

Tuy nhiên, với sự phát triển đô thị và gia tăng dân số mạnh mẽ như hiện nay, diện tích ở ngày càng thu hẹp, tình trạng một phòng có đủ các chức năng như vừa làm nơi để ăn, đồng thời là nơi ngủ và làm việc... khá phổ biến. Đây là một bài toán khó cho nhà thiết kế nội thất, cũng là lúc thử thách tính sáng tạo và linh hoạt của họ, khi các quan niệm về chức năng sử dụng không còn ranh giới nữa.

· Vật thể trang trí

Để tăng thêm sự phong phú và sinh động cho không gian nội thất, người thiết kế thường hay đưa vào tác phẩm của mình các vật thể trang trí như tranh ảnh, tượng, lọ hoa... dù các vật thể này không có chức năng sử dụng cụ thể ngoài mục đích trang trí...

Tuy nhiên các vật thể trang trí không giới hạn trong các tác phẩm mỹ nghệ, mà có thể là bất cứ vật thể nào bạn gặp trong cuộc sống hàng ngày. Một hòn sỏi bạn nhặt được trên bờ biển, một cành cây khô hái bên đường... đều có thể trở thành các yếu tố đóng góp vào tác phẩm trang trí nội thất.

Điều quan trọng là bạn có ý thức sáng tạo để đưa vật thể đó vào vị trí nào, và nó sẽ kết hợp, tương tác với các yếu tố trang trí khác ra sao để đạt được sự hài hòa trong thiết kế.

· Ánh sáng

Dù không phải là một vật thể có thể “sờ” được, có một yếu tố rất quan trọng đối với không gian nội thất: ánh sáng.

Người thiết kế nội thất có nhiều nguồn ánh sáng để chọn lựa sao cho tăng hiệu quả thẩm mỹ trong tác phẩm của mình. Tuy nhiên vẫn có một số tiêu chuẩn gần như không thể thay đổi trong việc chọn nguồn sáng: phòng ngủ bắt buộc phải có ánh sáng tự nhiên dù có đủ loại ánh sáng từ đèn trần, đèn tường, đèn bàn, trong khi một phòng chiếu phim, khiêu vũ, hay triển lãm tranh thì bắt buộc phải sử dụng ánh sáng nhân tạo (điện) v.v...

Nguồn sáng nhân tạo không chỉ phục vụ cho chức năng chiếu sáng đơn thuần (các loại đèn chiếu sáng trên bàn viết hay chiếu sáng chung trong phòng), nhà thiết kế còn có thể sử dụng các nguồn sáng nhân tạo như là các điểm sáng trang trí, dùng để tô điểm và nhấn mạnh các yếu khác như các bức tranh hay một lọ hoa trong phòng.

· Âm thanh

Có một yếu tố khác, thú vị ở chỗ bạn vừa không “sờ” được và cũng chẳng “thấy” được, nhưng lại hỗ trợ rất đắc lực để tăng cảm xúc cũng như tính lãng mạn của một số công trình thiết kế nội thất. Đó là âm thanh.

Một số nhà thiết kế sử dụng dòng nước chảy liên hoàn, như một thác nước nhỏ để tạo tiếng róc rách nhằm đưa thiên nhiên vào tác phẩm nội thất của mình. Thủ pháp này được sử dụng khá nhiều cho nội thất sảnh tiếp đón khách sạn, các quán cà phê hay trong phòng khách, phòng ngủ các hộ gia đình.

Không chỉ giới hạn ở các âm thanh mô phỏng thiên nhiên, các nhà thiết kế đôi khi cũng sử dụng âm thanh phát ra từ các loa giấu âm trong trần để tạo hiệu ứng âm thanh cho nội thất.

Tất nhiên âm nhạc sử dụng trong các trường hợp này phải được chọn lựa phù hợp với từng loại không gian nội thất để không phản tác dụng với ý đồ và phong cách của nhà thiết kế. Chắc chắn bạn sẽ bị xốc nếu ở trong một không gian sang trọng như một bảo tàng hay triển lãm tranh mà nghe âm thanh chói tai của nhạc hard-rock hay hip-hop, hoặc trong một quán bar thiết kế theo phong cách cực kỳ hiện đại mà nhạc nền lại là quan họ hay vọng cổ thì quả thực “chịu... hết nổi!”.

Điều này đòi hỏi nhà thiết kế trang trí nội thất không chỉ giới hạn kiến thức trong phạm vi kiến trúc hay hội họa, mà còn phải nhuần nhuyễn nhiều lĩnh vực văn hóa, xã hội khác như âm nhạc, văn học...

· Vũ khí của tương lai

Thế kỷ XXI với sự phát triển mạnh mẽ các công nghệ tiên tiến, đang mang đến hơi thở mới cho các công trình kiến trúc cũng như trang trí nội thất.

Nếu trở thành một nhà thiết kế nội thất trong tương lai, bạn không chỉ cân nhắc vấn đề phong cách nghệ thuật, mà còn phải quan tâm đến hàng loạt các vấn đề thời đại như môi trường sinh thái, năng lượng mặt trời, sử dụng vật liệu tái chế, tiết kiệm năng lượng.

Các vật thể quen thuộc như bàn ghế sẽ thay đổi hình dạng và kích thước, được chuyển hóa, nhào nặn thành các hình dạng trừu tượng. Khi đó ranh giới giữa một sản phẩm bàn ghế gia dụng và một tác phẩm điêu khắc hiện đại sẽ bị xóa bỏ.

Các loại vật liệu tổng hợp, sợi quang học, sợi carbon... tạo nên tiềm năng lớn cho ngành trang trí nội thất. Chẳng hạn như đối với ánh sáng, người thiết kế có thể thả sức đưa những ý tưởng hoa mỹ và bay bổng, không còn lệ thuộc vào việc nguồn sáng phải là các bóng đèn vì cả một tấm trần có thể làm từ vật liệu tự phát sáng.

Công nghệ thay đổi kéo theo không gian sống cũng thay đổi. Hãy hình dung bạn sẽ được ở trong một ngôi nhà thông minh được lập trình sẵn, để tự động mở đèn, bật tắt thiết bị, vách ngăn trong nội thất tự chuyển hóa màu sắc, chất liệu theo mùa, theo thời tiết, hay theo cảm xúc vui buồn của bạn.

Những thay đổi đó dù không tác động trực tiếp đến phong cách thiết kế nhưng sẽ tạo cho không gian nội thất những biến hóa vô cùng phong phú. Những thành tựu khoa học công nghệ chính là một vũ khí đắc lực của nhà thiết kế nội thất.

#Trangtrínộithấtlàgì #trangtrínộithất